Bambaduze - wanneer woorde nie werk nie...

Bambaduze, deur Derick van der Walt(  Tafelberg, 2015)

 

En toe doen hy dit weer! Die skrywer van drie vorige jeugromans-  Lien se lankstaanskoene, Willem Poprok en Hoopvol met bekronings soos Goue en Silwer Sanlam-pryse, die MER –prys vir Jeuglektuur , die Scheepersprys vir Jeuglektuur en insluiting op IBBY se ererol  het weereens bewys dat hy ‘n storie kán vertel; dat hy ‘n fyn aanvoeling en begrip het vir menseverhoudings en veral die emosionele aspekte van ‘n tiener se lewe oortuigend kan analiseer en verwoord.

Ek het die boek met een sitting deurgelees, en was tot aan die einde betrokke en  gewilliglik saamgeneem op ‘n  emosioneel vaartbelynde reis.

Jurie steel karre, nie om regtig te steel nie, maar vir die gevoel van bevryding wat hy geniet wanneer hy die motor vir ‘n rukkie bestuur en dan weer terugbesorg na ‘n nabye staanplek.” Dit was op ‘n koelerige Saterdagoggend in September dat hy sy eerste kar gesteel het”. Hy beskryf hulle  huis soos volg:

“Die huis is ‘n eensame plek, al is die tuin mooi en die meubels duur..Dalk is dit omdat dit net ‘n huis met ‘n pappie is, sonder ‘n mammie of ‘n hondjie of ‘n katjie. Net die enkele debatable point of interest-hy- wat gereeld met ‘n motorfiets iewers heen vlug.

Sy ma het vir ses maande padgegee Engeland toe na sy ouer broer selfmoord gepleeg het. Hy neem haar kwalik dat sy hulle twee so alleen agtergelaat het; hy en sy pa sukkel om te kommunikeer; hy verwaarloos sy skoolwerk; begin swem vir die skool maar hou gou weer op; sy vriende voel verwaarloos, en sy isolasie en afsondering neem net toe. Selfs e-posse aan sy ma delete hy en word nooit afgestuur nie. Hierin word van sy emosies so mooi uitgebeeld. Sy word o.a.aangespreek as Mammie Mooi, Moeder, Maanskyn, Moekie en Ma.  Hy sluit af met name soos Jou liefhebbende seun Jurie; Boetie; Jou eie Ryk Neethling Viljoen en Jurie( die oorblywende).

Maar dan misluk sy poging om die meisie Nadi se Opel te steel toe hy  ontdek dat sy nog in die motor is. Sy verloor haar beursie in haar haas om weg te kom, en hy probeer haar opspoor. So begin ‘n vriendskap waaruit  beide baat vind- sy kan gesels oor haar ma se siekte en die ryk mense in wie se agterplaas hulle bly; hy is getroos deur haar aanvaarding van hom en sy probleem- sy moet tog net hom “Bambaduze”- sy gebrekkige interpretasie van die Xhosa woord- hom vashou en so  vertroos. Kort na hul ontmoeting vra sy aan hom: “Is jy daai bedorwe seuntjie wat alles het en nou steel jy karre omdat niks anders jou meer ‘n high gee nie?”

Maar die risiko wat hy neem met die motors moet een of ander tyd verkeerd loop. Hy word gevang, en dan volg ‘n periode van  skorsing uit die skool maar ‘n geleentheid om met ‘n sielkundige te gesels en op sy studies te konsentreer. Hierdie word ‘n suiwerings-proses waardeur die verhoudings tussen die verskillende karakters verbeter en baie issues opgeklaar word.

Hiermee het ek slegs ‘n oorsigtelike  bo-langse kykie in ‘n interessante verhaal gegee. Wat maak die boek dan so goed? Kortliks:

Vanaf die treffende inleidende kort paragraaf besef jy hierdie gaan ‘n juweel van ‘n jeugboek wees!

Jurie is ‘n werklike karakter en jy word toegelaat om hom behoorlik te leer ken.Dit gebeur in ‘n teks deurtrek met fyn waarneming; treffende dialoog; verassende insidente ; goed gebalanseerde karakterisering en interaksie tussen die karakters wat deurgaans oortuig en met groot gemak en ‘n juiste aanslag verhaal word. Jurie se e-posse aan sy ma sluit hoofstukke af en tref telkens- jy weet hoekom hy so kommunikeer; jy het begrip vir sy worsteling en woede. Sy pa en sy vriende is geloofbare karakters; selfs die huisbediende Hope is ‘n gerustellende teenwoordigheid met haar lekker kos!  Soos die verhaal ontplooi vind jy eers mettertyd uit wat daar gebeur het.

Dit voldoen aan al die  vereistes wat aan ‘n goeie verhaal gestel word- treffende karakterisiering; ‘n interessante plot; goed gestruktueer , ‘n  geskikte milieu; en aangebied in ‘n skryfstyl wat deurspek is met treffende beskrywings en raak kommentaar wat getuig van ‘n bedrewe talent.  

Bambaduze is Derick van der Walt op sy beste. Mooi gedaan. Dit behoort ‘n suksesvolle teksboek vir hoërskole te word,en moet in biblioteek-en tuisversamelings ‘n tuiste vind.

 

Lona Gericke   Maart 2015

 

'n Oulike spokie op besoek

Preussler, Otfried: Die klein spokie( PROTEA, 2014) In Afrikaans vertaal deur Amelia de Vaal

 

“Vir donkiejare al woon in Kasteel Uilsteen ‘n klein spokie-‘n heeltemaal skadelose nagspokie wat niemand enige kwaad sal aandoen solank hy nie getreiter word nie”…

Om middernag neem hy sy 13 sleutels en verken die kasteel. Sy beste vriend is Oe-hoe Sjoe-hoe, ‘n uil. Sy grootste wens is om tog eenmaal die wêreld in die dag te sien. Toe die raadhuishorlosie twaalfuur verkeerdelik slaan, word hy in die dag wakker. Nou is hy swart soos die sonstrale hom verkleur het, en laat almal skrik wat hom teëkom.

Dit is die begin van sy opwindende avontuur in Uilenburg. Die dorp is in rep en roer, want ‘n swart gedaante doen die rondte! Met die 325-jarige viering van die beleg van UIlenburg deur die Swede besluit hy in sy onkunde om die stad te help red van die dreigende gevaar.Sy inmenging veroorsaak dat die hele geleentheid bederf word. Gelukkig ontmoet hy die apteker se kinders wat hom weer help om sy spook-lewe terug na “normaal” te bring. En hy kan weer lekker kuier by sy ou vriend, weer ‘n wit spokie soos die maanligstrale hom weer wit getower het. 

‘n Oulike fantasie verhaaltjie wat in Duits benoem is vir die Jugendbuch-prys en in 2013 is ‘n rolprent daarvan vervaardig , Das kleiner Gespenst.

KInders 6jaar en ouer behoort dit te geniet. Die vertaling lees lekker  en die spokie se avonture is heel snaaks en sjarmant.  Die illustrasies is toepaslik vir die tyd waarin die verhaal afspeel en die geheel indruk van die boek is  dat dit keurig versorg is.

‘n Klassieke werk wat ‘n plek verdien in tuis –en biblioteekversamelings.

 

Lona Gericke

Twee lekker ligte ontspanningsverhale vir tieners!-

Jonker, Marga: City girl en die swart hings ( Tafelberg, 2014) en

Neser, Christien: Franse vlegsel( LAPA, 2014)

City girl en die swart hings:

Perdestories bly gewild by jong lesers, en hierdie is die derde boek deur Marga Jonker, vooraf gegaan deur Sonder Chocolate Charlie (2013) en Brigadier en die raaiselponie(2014).

Weereens stel sy nie teleur nie. Nicole en haar ma gaan die vakansie op Elandsbaai deurbring waar haar ma navorsing in mikrobiologie gaan doen. Gelukkig word sy uitgenooi om saam met die Weskus ruiters perd te ry.  Die jongmense is geinteresseerd in ‘n swart hings –‘n wildeperd Soutvis wat hulle graag wil aankeer. Nicole op Raven, ‘n swart merrie, trek sy aandag. 

So begin ‘n opwindende vakansie vir City girl. Sy kom ‘n strandwolf teë en leer seil, maar die heel beste ondervinding is die maanligrit op die strand met Raven waar Soutvis nou begin saam hardloop en uiteindelik besluit het sy wilde jare is verby. Die vakansie was toe gladnie so sleg nie!

‘n Lekker storie met genoeg detail om oortuigend te wees. Die karakters oortuig in hierdie milieu, en die interaksie tussen karakters  wat uitgebeeld word is gemaklik en warm en oortuigend. Goeie waardes en gesonde gesinsverhoudings word uitgebeeld.

Franse vlegsel:

Hierdie is die sesde boek in die uiters gewilde tiener reeks met Elle Kroon as die hoofkarakter. Kondensmelk, Koshuiskoffie, Blou sjokolade, Rocksusters, en Duinebesies het voorheen verskyn.

Elle begin haar Graad 11 jaar maar sleg volgens haar- Alex gaan ‘n jaar lank weg op een of ander avontuur; haar status is dus nou alleenlopend; haar nuwe haarstyl is vreemd; sy verloor die sleuteltjie tot die ketting wat Alex met sy vertrek aan haar gegee het; en nou moet sy ook help om die twee uitruilstudente uit België tuis te laat voel by Gravitas. En om dinge nog ingewikkelder te maak is Maxime . die uitruilstudent, nogal baie aaantreklik! Gelukkig is daar die vakansie in Parys om na uit te sien-haar ouers gaan haar daar ontmoet met ‘n spesiale geskenk.

Soos die vorige boeke in die reeks lees Franse vlegsel ook lekker. Die gemaklike styl en geloofbare karakters bewys dat Neser se gewildheid net gaan bly. ‘n Lekker ontspanningsleesboek vir tieners.

 

Lona Gericke - Januarie 2015

 

Moord per suurlemoen

 

“Die een oomblik is ek Dale Steyn, wêredklasbouler, die volgende oomblik lê ‘n vrou leweloos op die veld. Dis hoe hierdie hele sage begin het. Hierdie sage van kop verloor or ‘n moord per suurlemoen. Van ‘n gesteelde Gold Wing. Van Russiese akteurs. Van ‘n Romanof-prinses met ‘n veel gesoende handjie. Van getikte dwelmoperateurs. Van vergeefse liefde….”

Vanaf die eerste inleidende paragrawe besef die leser dat hierdie ‘n opwindende leeservaring gaan wees! Dale Steyn en sy suster Brunhilde is so gefrusteerd met die twee “blaffers van formaat” die buurvrou se honde - dat hulle besluit dit is nodig om met die hulp van ‘n vrag suurlemoene die twee stil te kry. Maar die idee was nou regtig nie om die buurvrou in die proses dood te gooi met ‘n suurlemoen nie!  Impulsief besluit die twee dadelik dat hulle sal moet vlug. En hul getroue vriend Ben word ook betrek. Sy broer se geliefde Gold Wing motorfiets moet die drie na die naaste veilige dorpie bring.

Hier vind ‘n wonderbaarlike transformasie van die drie tieners plaas- hulle doen hulle voor as  Russiese akteurs en gaan tuis in die gastehuis die Groen lantern.

Sersant Japie Kleynhans van die plaaslike polisie is dadelik verlief op die bekoorlike Russiese prinses. Maar die eienaar van die Groen lantern het gou ander planne met die drie- Brunhilde is volgens hom die dogter van die legendariese dwelmkoning Pappie, vergesel van haar twee luitenante. En hierdie is ‘n geleentheid vir die klomp dwelm-handelaars om hul network uit te brei! Maar nouja… lees en sien wat gebeur!

Moord per suurlemoen is ‘n waardige wenner van die SANLAM silwer medalje  vir jeuglektuur.  

Die skrywer praat die taal wat tieners sal geniet. Die teks is deurspek met humor en kwinkslae en die drie jongmense se vermommings en lawwe idees om die moeilike situasies te fnuik, sorg vir lekker en opwindende leesstof. Tieners sal  wens hulle kon ook in so ‘n situasie beland !  Dale Steyn as verteller beïndruk met sy skerp waarneming van situasies en karakters, hy verwys byvoorbeeld na die eienaar van die Groen Lantern as ‘n man met ‘n “ ongesonde psige”; en wanneer hulle uit “blommerige koppies” tee drink merk hy op dat die prentjie van verfyndheid effens bederf word deur die manier waarop hy en sy addelike vriende die sjooladekoek aanval.  Die teks is deurspek met oorspronklike beskrywings van die omgewing, die inwoners van die dorpie , die Groen Lantern se personeel, die Negosiegat waar hulle hul verskeie kostuums aanskaf,  en die ete in die restaurant die Goue Pampoen. Hier is geen geleentheid vir die leser om verveeld te wees nie.

Juis die gedagte dat twee tieners kan aanvaar dat hulle die buurvrou doodgegooi het met ‘n suurlemoen en dus van moord aangekla gaan word, maak die hele leeservaring een van groot absurde aweregse lekkerte. Aanbeveel vir biblioteek, skool-en tuisversamelings.

Wierenga, Jelleke: Moord per suurlemoen( Tafelberg, 2014)

Lona Gericke.

  

  

Stalmaats, Spookstories , 'n Eiland avontuur...

Stormnag:  Stalmaats 15

Perdestories in Afrikaans is altyd op aanvraag in biblioteke. Die Stalmaats-reeks vul hierdie gaping baie suksesvol. Stormnag oortuig weer, en veral ‘n lekker boek omdat Anri deur Jacques uitgenooi word na ‘n Valentynsdans en Vinette planne beraam om Anri  te oorskadu met die rok wat Anri wou koop. Gelukkig bestaan daar nog “fairy godmothers” wat ‘n meisie kan omtower in iets baie mooi. Anri kry ook die geleentheid  om  Jacques te oortuig dat sy regtig omgee vir  Thunder toe daar probleme  opduik met die kalfie se geboorte.    

‘n Perdestorie wat perdeliefhebbers van9+ jaar  sal verslind.

Roux, Lize( LAPA, 2014)

Wegholrit: Stalmaats 16

Storm, Thunder se vulletjie word groot. ‘n Afrigtingskamp word aangebied deur Kate Greeff, ‘n ruiter van formaat. Anri en haar vriendinne is dadelikgretig om in te skryf, maar kan hulle almal dit bekostig? Karen begin snaaks optree, veral toe hulle sien dat sy in ‘n gesprek is met Vinette, hul grootste vyand. Wat is aan die gang? En dan is daar nog die verassings-verjaarsdagpartytjie vir Jacques en Anri moet kopkrap oor ‘n geskikte geskenk.

‘n Wegholrit vir die betrokke jongmense. Lesers sal saam naels kou!

Roux, Lize (LAPA, 2014)    

Die beste Suid-Afrikaanse spookstories

18 spookstories waarvan sommige heel bekend is, loop deur onder Maartens se pen wat dit oorvertel. Daar kan nooit genoeg spookstories in Afrikaans wees nie. Ek onthou nog hoe ek gedurig moes soek vir Langenhoven se Brolloks en Bittergal vir lesers.

‘n Mens lees sommer weer lekker van die rooi os van Riebeek-kasteel; Sir Lowryspas se padvark, die heks van Hexrivier, die spook van Uniondale en die Vlieënde Hollander en nog baie minder bekende spookstories.

Na elke storie is daar ‘n bladsy met Het jy geweet? Kan jy dit glo? en een of ander spoke-grap, bv. Waar doen spoke graag inkopies?  Boe-tieks!

Die styl is heel gemaklik en vloei lekker. Die boekie het ook sulke regte spookagtige illustrasies deur David Griessel wat bydra tot ‘n bangmaak-atmosfeer. (Nogal  David GRIESSEL!)Vir 9+ jariges.

Maartens, Wendy (LAPA, 2014)

Wouter en die eienaardige eilandavontuur

Hierdie verhaal is in Engels uitgegee as Oliver and the seawigs . In  Afrikaans vertaal deur Jaco Jacobs.

Daar is min fantasie verhale in Afrikaans vir kinders, en hier word die leser saamgeneem op ‘n amper ongelooflike avontuur saam met Wouter wat op soek is na sy pa en ma- verkenners- wat skielik spoorloos verdwyn as die gesin aankom by die dorpie Krewelfontein waar die twee wil gaan rus na al hul omswerwinge. Maar hulle nuuskierigheid laat hulle in groot moeilikhied beland, en Wouter is genoodsaak om hulle te gaan soek. Hy het intussen kennis gemaak met ‘n beduiwelde albatros en ‘n bysiende meermin, en die eiland Frans wat almal wil help.

So begin ‘n avontuur wat oorloop van fantasie , eilande met die ongelooflikste hoofbedekkings want elkeen wil aangewys word as die heerser –die eiland-indoena vir die volgende sewe jaar. Die Ruwelrots met sy ouers as gevangenes in glasballe, endie skeepswrak wat ‘n wonderlike hooftooisel maak, wil triomfeer. En Ruwelrots word bygestaan deur die groen seeapies met hul skerp tandjies. Gaan Wouter daarin slaag om sy ouers te red? En wat van Frans?   

Hier is genoeg fantasie en opwinding om enige jong leser se verbeelding aan te gryp. Ek het nognie iets soortgelyks in Afrikaans gelees nie. ‘n Welkome leeservaring vir fantasie liefhebbers. Die swart-en wit illustrasies is netso aweregs en opwindend soos die teks.

Reeve, Philip en McIntyre, Sarah ( LAPA, 2014)

Zackie Mostert doen dit weer!

Zackie Mostert en die  meisie-moles

Hierdie is die 9de boek in ‘n gewilde reeks  vir jong lesers.

Zackie is oortuig dat vroumense net moeilikheid beteken. Soos mevrou Langenhoven sy buurvrou”as hulle so oud soos mevrou Langenhoven is, is hulle erger as ‘n T-rex met tandpyn”.

Hy kry regtig met meer as een meisie te doen toe die nare Vincent briefies namens hom aan verskeie meisies skryf en elkeen dink hy het haar na die Lentedans genooi!  Natuurlik sweer hulle  wraak, en die onskuldige Zackie loop lekker deur. Maar daar is wel ‘n manier om Vincent terug te kry…

Lekker ligte leesstof . Hoogs aanbeveel vir 9+ jariges.

Jacobs, Jaco( LAPA, 2014)

Zackie Mostert en die baie beroemde hond

Frankenstein, Zackie se hond is alweer in die moeilikheid by mevrou Langenhoven, die buurvrou. Hierdie keer dreig sy dat sy hulle by die munisipaliteit gaan verkla.  Selfs sy ouers dreig om Frankenstein weg te gee.  Zackie sien dalk’n uitkoms vir sy probleme met die kompetisie wat gehou word waarin hy Frankenstein kan inskryf as die mees gehoorsame hond.  Maar Vincent spog met sy gehhorsame hond wat gaan wen.  Die kompetisie lewer allerhande kinkels op. Gaan daar dalk ‘n beromede hond aangewys word? En wat van mevrou Langenhoven se behemtheid met die beoordelaar meneer du Preez…

Weereens ‘n oortuigende en snaakse incident in Zackie en sy Frankenstein se lewens.

Jacobs, Jaco( LAPA, 2014)

Momo en Monsieur Ibrahim

Monsieur Ibrahim en die blomme van die Koran

Die skrywer van Oskar en die pienk tannie  bied die leser hier ‘n grensverskuiwende verhaal wat herinner aan die klassieke  werk The little Prince.  Dit is een van daardie spesiale boeke wat gewoonlik nie ‘n groot lesersaanhang trek nie; maar wanneer dit onder hul aandag gebring word, veral ook as ‘n verhoogstuk soos hier beplan word, is daar skielik groot belangstelling in die werk.

Momo is ‘n tiener-seun wat alleen saam met sy pa in die Rue Bleu-distrik in Parys woon. Sy pa funksioneer nie wonderlik na sy vrou en geliefde seun Popol  weg is nie, en gevolglik voel Momo alleen  en  moet hy self eksperimenteer oor grootword . Monsieur Ibrahim het ‘n kruidenierswinkel in die area, ‘n Arabiese kruidenier in ‘n Joodse straat.  Momo begin by hom blikkieskos  steel, maar die vriendskap tussen die twee groei tot ‘n betekenisvolle en leersame verhouding  vir Momo wat wonderlike lewenslesse van Monsieur Ibrahim  leer.

Ongetwyfeld is hierdie ‘n werk van literêre waarde. Vir my is ‘n teks wat eenvoudig maar met groot deernis en opregtheid geskryf het, die teks wat jou lank bybly en roer. Momo se haat verdwyn. Hy leer van liefde, geloof en vriendskap. Soos hy vertel:” Sedert Monsieur Ibrahim tussenbeide begin tree het, het die grootmenswêreld begin oopkraak. Dit was nie meer die muur waarteen ek my altyd vasgeloop het nie; deur die bars het iemand ‘n hand na my toe uitgesteek.”

‘n Juweel van ‘n boekie wat gekoester moet word.

Schmitt, Eric-Emmanuel( H&R, 2014) In Afrikaans vertaal deur Naòmi Morgan.